Имидж подразумевает ответственность

27.11.2010

Единогласно аналитики сходятся во мнении, что председательствование Казахстана в ОБСЕ является важным событием на всем постсоветском пространстве. С одной стороны, это признание новых независимых государств, а с другой – это признак роста международного авторитета Казахстана.

Среди 56 стран – членов ОБСЕ есть государства, известные всему миру. Для них председательство – это очередные обязательные процедуры. А для таких молодых государств, как Казахстан, председательство является возможностью продемонстрировать свои сильные стороны и преимущества. Тем более что о нашей стране стали узнавать буквально в последние два десятилетия независимости.
Казахстан, работая в международных организациях, приобретает определенные навыки. Поэтому для нашей дипломатии, с одной стороны, это испытание на прочность, а с другой – возможность перенять большой опыт зарубежных коллег. Считаю, что на сегодняшний день Казахстан и его дипломатические службы целенаправленно работают над реализацией трех целей.
Первая цель – экономическая. Мы предлагаем иностранцам прийти к нам и вложить инвестиции. Например, во время визита в Астану канцлера Германии Ангелы Меркель глава государства призвал немецких бизнесменов создать в Казахстане металлургический кластер, для развития которого немцы могли бы предложить новейшую технологию и финансы.
Во время встреч с разными зарубежными аналитиками мы часто задаемся вопросом: почему европейские государства еще слабо интересуются странами Центральной Азии? По моему мнению, в основном они смотрят на Центральную Азию по-прежнему как на "зону влияния" России, так как у мировых держав сохранились регионы "влияния". Но мы хотим разрушить эти стереотипы и приглашаем вложить инвестиции, выражаясь старой терминологией "для выравнивания экономического роста", что выгодно для всех государств, дальних и ближних соседей. Однозначно, что эта проблема зависит от стабильности в обществе. Где есть стабильность, туда и придут инвестиции. Эту простую истину многие лидеры, подверженные революционным порывам, недооценивают, к сожалению.
Вторая цель – политические интересы. На международной арене все молодые государства должны уметь работать. Государства, которые не могут показывать и пропагандировать себя, не получат инвестиции. Если с вами не будут считаться, уважать вас, то и на международном уровне ваш авторитет будет низким. Поэтому Казахстан стал организующим началом в формировании Организации по мерам доверия в Азии. Как известно, в следующем году республика планирует председательствовать в авторитетной Организации Исламская конференция. Это способ повышения политического имиджа путем возложения на себя огромной ответственности. Например, с нами ведь все считались по проблеме Кыргызстана.

26.11.2010

Талас ОМАРБЕКОВ, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ қазақ халқының ежелгі және орта ғасырлар тарихы кафедрасының меңгерушісі, тарих ғылымдарының докторы, профессор:

– Тәуелсіздік, егемендік деген ұғым­ның қадір-қасиетін жан-дү­ние­мізбен ұға алдық па? Кейбір азаматтар бос­тандықты бізге оңай келе салғандай көреді. Осыған сіз қалай қарайсыз?
– Қазақ халқының тәуелсіздік алу тарихы өте тереңде жатыр. Тәуелсіздікке келу тарихымыз – тәуелсіздік сөзінің шығуымен байланысты. Арыға бармай-ақ қояйық, мәселен, моңғол тілді қидандардың (қазақ оларды «қарақытайлар» дейді. Бірақ, қидандар қытайлар емес, олар көне моңғол тілінде сөйлейтін қазақтар болатын), одан кейін Шыңғысханның келуі. Оны қанша жерден ірі тұлға дегенмен, оның жорықтарындай отарлау болған жоқ. Әрине, жалпы, моңғол мемлекеті жаулау жолымен құрылғаны белгілі. Ұлы қағанның жаулау жорықтарының қазақ халқының қалыптасуында тиімді тұс­тары жетерлік. Ол басқа мәселе. Енді, бергі кезеңдерге келсек, қазақ хандығының құрылуының өзі үлкен дүрбелеңдердің, тәуелсіздік үшін күрестің нәтижесі. Жәнібек пен Керей Ақ Орданың аумағынан, Деш­ті Қыпшақтың шығысынан Моғолстанға қа­шып келіп, Моғолстандағы рулас, тайпалас халықтардың арасында мемлекеттілікті нығайтқан болатын. Ал, қазақ атауының, қазақ мемлекеттілігі, хандығының өзі үлкен тәуелсіздік үшін күреспен өтті.

-Бергі жағдайдағы орыс отарлауын терең­детіп айтып жатпай-ақ қояйық. Ол туралы кез келген қазақ зиялысы жақсы біледі. Осы оқиғалардың жалғасы – Қазақстанның 1991 жылы тәуелсіздік алуы. Тәуелсіздік алуымыз қалайша кездейсоқ болмақ?

-Арғы тарихымыздың барлығы да қа­зақ деген ұлтты қалыптастыру үшін үлкен күрестермен өтті. Қазақ алдымен үш сан алашты, сосын алты сан алашты қалыптастыру үшін күресті. Алты сан алашқа алты ру тайпа кіреді. Бұл түркі халықтары емес, ол – өзіміздің тайпалар. Үлкен-үлкен қауымдастықтың алғашқы үшеуі, яғни, жалайыр, қоңырат, алшын – үш сан алаш, одан кейін тағы да арғын, найман, қыпшақ қосылып, ал­ты сан алаш қауымдастығы құрылды. Ол кезде қазақ деген атау шыққан жоқ. XIV ғасырға дейін ел, ұлт болып қа­лыптасу үшін үш сан алаш алты сан алаш қауымдастығын қалыптастыру үшін үлкен күрестер жүргізуге тура кел­ді. Бұл – үлкен қанды жорықтардың, шетелдіктердің, көршілеріміздің басып алу іс-әрекеттерінің барысында қалыптасқан қауымдастық. Қа­зіргі кезде «алашпыз» деп айтып жүр­міз. Алаш – қазақ сөзінің синонимі. Ал, енді XV-ғасырда Жәнібек пен Керей құрған мемлекет, ол да тәуелсіздік үшін күрестің барысында өзімізді туысқан түркі халықтарынан ажыратып, өзіміздің жеке ел болуымызды көздеді. Әмір-Темірге қарсы жорықтар қаншама? Осындай қиян-кескі замандардың барысында біздің еліміз «қазақ» атанып, содан кейін «Қазақ» деген мемлекетті құрдық. Ал, солтүстіктен, сосын оңтүстіктен Қытай, Ресей сияқты үлкен алпауыттар көз алартып қарайтыны белгілі. Жасыратын түгі жоқ, бұл – үлкен саясат. Осындай ауыр жағдайда біз, әсіресе, орыстардан көп қорлық көрдік. Бұл жерде мен орыстың самодержавиелік мемлекетін айтып отырмын. Қиын жағдайда біздің тәуелсіздік үшін күрескенімізді неге ұмытамыз? Ға­сырлар бойы тәуелсіздікке деген қадамымыз қиян-кескі қантөгістермен, әртүрлі дипломатиялық әрекеттермен жүргізілді. Біздің қазақтың мықты-мықты үш төбе биі – Төле, Қазыбек пен Әйтеке билер, бұлардың бәрі де тәуелсіздік үшін күресті. Сөйтіп, ұлттық деңгейдегі билер қалыптасты. Тіпті, тайпалық билерді де шығарды. Қазір әр ауылда бір-бір батыр бар. Ол «дұрыс емес» деп жатыр. Әрбір рудың – рулық, тайпалық деңгейдегі батыр­ларын ұлттық деңгейге, мәселен, Қабанбай, Бөгенбай, Наурызбай секілді үлкен тұлғалардың қатарына қосуға болмайды.

26.11.2010

академик А.Пионтковскийдің шәкірті

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ заң факультеті қылмыстық құқық және кри­минология кафедрасының профессоры, заң ғылымының кандидаты Ғали­рашит Баймурзин бүгінде сексеннің сеңгіріне шығып отыр. Ғалекең осы өмірінде талай тар жол, тайғақ кешуді бастан өткізді. Ұлы Отан соғысының қиын-қыстау кездерінде орта мектепті өте жақсы оқып бітірді. Кейін Ленин­град Мемлекеттік университетінің заң факультетіне түсіп, оны үздік аяқ­тады. Қазақстан аумағында бірнеше жыл облыстық соттың судьясы болып, жұртшылық құрметіне бөленді. Судьялық мол тәжі­рибені өз бойына жинақтаған Ғалекең өткен ғасырдың алпысыншы жыл­дарының аяғында КСРО Ғылым ака­де­миясының Мемлекет және құқық инсти­тутының аспирантурасына түсіп, ғылыми жұмыспен айналысады. Осы институтта үш жылдың ішінде заң ғылым­ының кандидаты ғы­лыми дәре­жесін ойдағыдай қорғап шықты. Қазақ­станға келіп, сол кездегі Қазақ КСР Ғылым академиясының Философия және құқық институтында қыл­мыстық-құқықтық секторда аға ғылыми қызметкер болып еңбек етеді. 1967 жылы КазҰУ-дың заң факультетін бітіріп, жолдамамен осы институтқа келген кезімде Ғ.Баймурзин ағамен танысып, жақсы қарым-қатынаста болдым. Содан кейін 1970 жылы мен КСРО Ғылым академиясының Мемлекет жә­не құқық институтына аспирантураға жіберілдім. Жетекшім КСРО Ғылым академиясының кореспендент-мүшесі Петр Ромашкин болды. П.Ромашкин ол кезде осы институттың қылмыстық құқық секторының меңгерушісі еді. Институттың осы секторында атақты академик, профессор А.Пионтковский, профессорлар С.Келина, Г.Кригер, О.Шишов сияқты ғұлама ғалымдар еңбек етуші еді. Бірде ғылыми жетекшім Петр Семенович мені бір шұғыл қағазбен таныстырып, қол қойғызып келу үшін Андрей Пионтковскийдің үйіне барып келуге тапсырма берді. Көрсетілген мекенжайға дәл уақы­тында барып, А.Пионтковскийге беріп жіберген құжаттарды ұсындым.

25.11.2010

Настроенность на диалог

Председательство Казахстана в ОБСЕ – это почетная миссия, ставшая результатом реальных шагов нашей страны не только в области укрепления верховен­ства закона, повышения демократии и развития гражданского общества, но и продвижения науки, образования.

Великий гуманист европейского Возрождения Данте Алигьери в своей бессмертной «Божественной комедии» заметил, что земная цель и земное предназначение человека реализуются в земном государстве и гражданском обществе на пути философских наставлений. Философское осмысление жизни приобретает особую актуальность в наши дни, учитывая современные процессы глобализации, рост терроризма, проблемы человеческой безопасности и культурного разнообразия. Все эти вопросы в качестве гуманитарной составляющей решаются и под эгидой ОБСЕ. Не случайно глобальные цели и миссия философии видится в том, чтобы служить лабораторией идей и катализатором международного сотрудничества, побудителем формирования поколения знания, стремления к глубоко обоснованным исследованиям, возрождения культа знания. В системе образования целесообразно соблюдать паритет между развитием под действием философии свобод граждан, их способности судить о себе и других, аргументировать свою позицию и одновременно подчиняться власти разума, критически мыслить. Это может стать одним из приоритетных направлений борьбы с терроризмом, с расшатыванием его предпосылок. Эту идею четко и афористично выразил извест­ный французский писатель Фредерик Бегбедер, осмысливая трагические события 11 сентября: «Америка забыла Декарта».
Философскую культуру необходимо транслировать через живой диалог и общение с выдающимися философами нашей современности, через преодоление скорлупы элитарности философии и выход в народ. Образовательная политика нашего государства реализуется в соответст­вии со стратегическими установками ОБСЕ. Ключевыми понятиями стратегии Казахстана на современном этапе являются «умная экономика» (экономика знаний), «человеческий капитал», «интеллектуальная нация». Реализация каждой из программ базируется на трех основаниях: образовании, развитии науки, инновационном мышлении. Мировоззренческой и методологической платформой данных оснований была и остается философия как мудрость, как гуманитарное знание, как искусство и культура мышления. Известный французский мыслитель Жак Деррида очень точно заметил, что у любой нации, осмысливающей свое бытие, есть своя нацио­нальная философия, являющаяся частью мировой. Казахстанская философская школа была и остается признанной научной школой в ближнем и дальнем зарубежье.

22.11.2010

Мир нуждается в спокойствии

Каримжан ШАКИРОВ

В последнее десятилетие вопросы безопасности стали актуальны как никогда, особенно на фоне продолжающегося разделения стран по принципу Запад – Восток. В этой связи проведение саммита ОБСЕ в Астане для поиска диалога по разрешению имеющихся проблем является острой необходимостью. Такова официальная позиция казахстанской стороны. Так ли это на самом деле и что даёт саммит простому человеку и нашей стране – с этим вопросом мы обратились к декану факультета международных отношений КазНУ им. Аль-Фараби доктору юридических наук Каримжану ШАКИРОВУ.

– ОБСЕ – это международная структура, и вопрос здесь должен в первую очередь стоять о том, что даст саммит Казахстану как председателю, а уже с этой позиции давать оценку его пользы для конкретного казахстанца.

Чтобы реально оценить предстоящий саммит, давайте вспомним, что представлял Казахстан с приобретением независимости? Один из осколков советской империи, о котором мировое сообщество не имело никакого представления. Любая страна, народ которой хочет думать о ней как о достойной признания и уважения, должна проводить прежде всего миролюбивую политику. Свои первые шаги Казахстан сделал именно в этом направлении: это и закрытие Семипалатинского полигона, и отказ от ядерного оружия. С того самого периода Казахстан – единственная страна на постсоветском пространстве, которая выдвинула так много инициатив мирного характера. Вспомним СВМДА, ОДКБ, ШОС, ЕвроАзЭС. Нужно ли было это делать? Ответ напрашивается сам собой, если вспомнить, что проблемы Приднестровья, Нагорного Карабаха, Косово, Южной Осетии разделяют весь мир на противостоящие стороны. Что сейчас происходит в Афганистане? Это уже другая составляющая современного мира. Признаём мы это или нет, но в Афганистане происходит не только трагедия национального масштаба. Вопрос урегулирования противостояния в Афганистане – это уже вопрос безопасности не только прилегающего региона, но и всей Европы. Мы уже сейчас не задумываемся, во что бы мог превратиться Кыргызстан, не прояви своевременно свою позицию Казахстан и Россия, а следом и западный мир. Это страна могла бы повторить путь Афганистана.

22 қараша 2010 жыл

КӨРКЕМ ҚЫЗ, СЫРЛЫ ЖIГIТ БӘРI СОНДА…

Көкшетау қаласында Білім және ғылым, Байланыс және ақпарат министрліктері, Ақмола облысының әкімдігі, «Қазақ газеттері» ЖШС және «Жас Отан» Жастар қанаты «Заңғар» жастар шығармашылық бірлестігі «Ана тілі» аруы» және «Ана тілі» сұлтаны» республикалық байқауын ұйымдастырды.

Жалындаған жігіттер мен ақылына көркі сай арулар білім, ақыл-парасат, тәлім-тәрбие бойынша бақ сынасқан байқаудың «жүзден жүйрікті» анықтаған ақтық мәресі Шоқан Уәлиханов атындағы Көкшетау қалалық «Достар» мәдениет сарайында ұйымдастырылды. Байқаудың басты мақсаты – мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру, өскелең ұрпаққа тілі мен мәдениетін, салт-дәстүрді насихаттау. Сондай-ақ, ұлттық құндылықтарға жастар арасында сүйіс­пеншілік пен құрмет сезімін арттыру. Айта кетейік, көпші­ліктің қолдауына ие болып үлгерген республикалық «Ана тілі» аруы» және «Ана тілі» сұлтаны» байқаулары биыл 7-ші мәрте өткізіліп отыр. «Ана тілі» аруы» байқауына республи­каның жоғары оқу орындарының 31 студент-қыздар қатысса, «Ана тілі» сұлтаны» байқауында 36 студент-жігіт бақ сынас­ты. «Мыңнан тұлпар» дегендей, байқаудың 1 кезеңінің нәтижесі бойынша 9 ару мен 9 сұлтан іріктеліп финалға шықты. Нәтижесінде, «Ана тілі» аруы» байқауында бас жүлде Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің студенті Әйгерім Әшірәліге, 1 орын М.Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникация академиясының студенті Талшын Сейітхановаға, 2 орын Т.Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университетінің студенті Салтанат Тұрған­бековаға және үшінші жүлделі орындар Тараз инннова­ция­лық гуманитарлық университетінің студенті Жадыра Мер­генбаеваға мен Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақ­стан мемлекеттік университетінің студенті Эль­­ми­­ра Таудаеваға бұйырды. Ал білімді де, білекті жігіттердің арасында өткі­зіл­ген сайыста «Ана тілі» сұлтаны» болып Тараз иннновациялық гуманитарлық университетінің студенті Жамбыл Тілепов танылды.

Сайфолла Сапанов: победить новые вызовы и угрозы можно только сообща

24.11.2010

Чем ближе декабрьский саммит ОБСЕ, тем больше общественность интересуется результатами деятельности нашей страны на посту председателя этой авторитетной международной Организации. Своим взглядом на события, происходящие под эгидой Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе, делится доктор исторических наук, профессор кафедры международных отношений и внешней политики КазНУ им. Аль-Фараби Сайфулла Сапанов.

– Сайфулла Жумабаевич, какие итоги казахстанского председательства в ОБСЕ, на ваш взгляд, наиболее значимы? – Председательство Казахстана в ОБСЕ совпало со сложным периодом в развитии самой Организации. Определенный застой и увлечение только третьей гуманитарной "корзиной" вызывали много критики со стороны мирового сообщества. Для Казахстана взаимодействие с ОБСЕ является одним из приоритетов внешней политики. В год председательства наша страна поддерживала конструктивный диалог с различными структурами Организации по вопросам безопасности, экономики, экологии, гуманитарным аспектам и проблемам защиты прав человека. На мой взгляд, самым плодотворным оказалось укрепление ОБСЕ как в ее евро-атлантической безопасности, так в евроазиатской составляющей. – Какие ожидания вы связываете с предстоящим саммитом в Астане?– Во-первых, наша страна свое председательство в ОБСЕ рассматривала как важный фактор для реализации серьезных реформ внутри страны. Во-вторых, ОБСЕ нуждается в "перезагрузке". В этой связи Нурсултаном Назарбаевым была выдвинута идея созыва в Астане саммита глав государств – членов ОБСЕ. Казахстан исходил из того, что саммит ОБСЕ не собирался с 1999 года и геополитическая ситуация в мире за это время существенно изменилась. Но нельзя проводить саммит ради саммита. И Казахстан это понимает. В качестве центральной наша страна предложила тему урегулирования ситуации в Афганистане, а также обсуждение проблем региональной безопасности. Хотя и нашлись критики этой политики, которые утверждают, что приоритет решения проблемы в Афганистане – прерогатива НАТО. Заслуга Казахстана заключается в том, что к теме Афганистана, хотя эта страна не является членом ОБСЕ, удалось привлечь внимание мирового сообщества.

Каримжан Шакиров: Год мы живем в самом сердце ОБСЕ

23.11.2010

Предстоящий саммит Организации безопасности и сотрудничества в Европе придаст динамику диалогу между Востоком и Западом. Признание западным сообществом Центрально-азиатского региона в качестве равноправного партнера – один из важнейших итогов деятельности Казахстана на посту председателя ОБСЕ. Так считает декан факультета международных отношений (ФМО) Казахского национального университета имени аль-Фараби доктор юридических наук Каримжан Шакиров (на фото).

Тот факт, что предстоящий саммит ОБСЕ будет иметь историческое значение, можно считать аксиомой. Большую поддержку в плане реализации государственных задач, связанных с Организацией, оказывает один из ведущих казахстанских университетов – КазНУ им. Аль-Фараби.
– Наше образовательное учреждение совместно с КИСИ при президенте РК и представительства Организации безопасности и сотрудничества в Европе в Астане реализует трехгодичный проект "2010: Казахстан – председатель ОБСЕ", – рассказывает Каримжан Шакиров. – В его рамках состоялось значительное число международных научно-практических конференций, круглых столов и встреч на высоком уровне, посвященных различным аспектам деятельности нашего государства в столь авторитетной Организации. Только в текущем году мы провели более десяти мероприятий, среди которых научная конференция "Председательство Республики Казахстан в ОБСЕ: предварительные итоги и перспективы", состоявшаяся в мае этого года. Буквально на днях прошел круглый стол "Саммит ОБСЕ в Астане – заключительный этап председательства Казахстана". В работе данных форумов активное участие принимал глава Центра ОБСЕ в Астане Александр Кельчевский, а также представители дипломатических миссий, аккредитованных в республике, ведущие казахстанские и зарубежные эксперты из КазНУ им. Аль-Фараби, КИСИ при президенте РК, КазНПУ им. Абая, института мировой экономики и политики при Фонде первого президента, института философии и политологии, а также сотрудники неправительственных организаций. В декабре же этого года на базе КИСИ запланирован совместный научный форум, где будут обсуждены итоги этого беспрецедентного исторического события и пути реализации его решений.

Сайрамбаев салған сара жол...

«Қазақ тілі» кафедрасы мемлекеттік тілдің қадірін арттыруға ерекше үлес қосып келеді

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті туған тіліміздің қанатын кең жаюына әрдайым жанашыр болып, мемлекеттік тілді өзгелерге үйретуде болашақ мамандардың да үнемі алғы шепте болуын назардан тыс қалдырмай келеді.

Ал жақында ғана университет ректоры болып келген Ғ. Мұтанов мырзаның білім ордасында тың әдіс-тәсілді қолдана отырып, мемлекеттік тілді барынша жан-жақты оқытуды тапсыруы да ұстаздар қауымына қанат бітірді. Осындай жаңа бастама қолға алынып жатқан тұста қазақ тілі кафедрасының 20 жылдығымен байланысты «Мемлекеттік тіл - интеллектуалды ұлт қалыптастырудың негізі» деген тақырыпта халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның ұйымдастырылуы да қолға алынған қыруар шаруаны ілгерілетуге септігін тигізері анық, - деді бізге берген сұхбатында филология факультетінің деканы, филология ғылымдарының докторы Қансейіт Әбдезұлы.
Негізгі қызметі Білім және ғылым министрлігінің жарлықтары мен университеттің стратегиялық даму бағыттарына сәйкестендірілген кафедра жиырма жыл бойғы қызметінде көп іс тындырды, көпшіліктің көңілінен шығар шаруалар атқарды. 1990 жылы филология ғылымдарының докторы, профессор Талғат Сайрамбаевтың басшылығымен құрылған кафедра еліміздегі жоғары оқу орындары арасында үлгі боларлық жұмыстарға бастамашы болды, білімді де білікті тілші ғалымдар даярлады, тамаша дәрістер оқылуын қамтамасыз етті. Осылайша Сайрамбаев салған сара жол жиырма жылда өзінің өміршеңдігін байқатты.

Шыққанына 12 жылдан асқан көліктерді техникалық тексеруден жылына екі рет өткізіп,

бағаны үш есе арттыру қаншалықты негізді?

Арықбай АҒЫБАЕВ, заң ғылымының докторы, профессор:

– Мемлекеттік инспекциядан автокөлікті тех­ни­калық байқаудан өткізгенде арзан болатын. Енді оның бағасын үш есе көбейтпекші. Демек, осы бай­қау­ды өткізетін Көлік және коммуникация министрлігі пайда табуды көздеп отыр. Автокөлікті тек қана бай­қап көргені үшін соншама ақша төлетудің қажеті бар ма?

Сол сияқты жылына екі рет техникалық байқау­дан өт­кізу де – пайда табудың көзі деген сөз. Ондай кезде жұрт­тың көбі тексеруден қашады, заң бұзылады. Жем­қорлық өрістейді. Сол себепті бұл – әбден ой­ластырып, талқылайтын мәселе. Әрі техникалық бай­қау­дың бағасын жоғарылатудың да қажеті жоқ.

Гүлнар Ахметова