Докторантура
Геодезия

Геодезия

БIЛIКТIЛIГІ

  • ғылыми - педагогикалық бағыт - философия докторы (PhD)

ТҮЛЕКТЕР МОДЕЛІ

- Геоақпараттық жүйелерде, аэроғарыштық және геодезиялық жұмыстарда, мониторингте телекоммуникация және жаһандық спутниктік позициялау жүйелерін қолдану;
- техникалық бақылау жүргізу, топографиялық-геодезиялық, аэроғарыштық фотограмметриялық өнімнің сапасын басқару әдістерін әзірлеу;
- инженерлік ізденістер кезінде аумақтарды қашықтықтан зондтаумен байланысты топографиялық-геодезиялық жұмыстар өндірісінің жобаларын әзірлеу;
- жердің гравитациялық өрісінің параметрлерін анықтау және гравитациялық өрістің жер қыртысының деформациясы параметрлеріне әсер етуін бағалау;
- ғылыми геодезиялық идеялар мен жобаларды әзірлеу, ғылым мен қоғамның ғылыми және өндірістік сұраныстарын шешу үшін олардың орындалуын және зерттеу нәтижелерін іске асыруды регламенттеу;
- геодезиялық зерттеулердің әдіснамалық принциптері мен әдістемелік тәсілдерінің жүйесін анықтау және құру үшін ақпараттық көздердің білімін және геодезия саласындағы қазіргі ғылыми парадигманы түсінуді, олардың даму динамикасын көрсету.
- геодезия, геодинамика саласындағы ғылыми білімді өндіру бойынша ғылыми зерттеулер мен даму үрдістерін әзірлеу және іске асыру;
- бәсекеге қабілетті геодезиялық өндірісті дамыту үшін жаңа отандық нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес геодезия саласындағы техникалық тапсырма негізінде жоба жасау;
- геодезия және қашықтықтан зондтау үшін геодезиялық аспаптар мен жүйелерді дайындауға арналған зерттеулерде техникалық шарттарды әзірлеу;
- табиғатты ұтымды пайдалану және табиғатты қорғауды жоспарлау мақсаттары үшін елдің, өңірлер мен облыстардың табиғи-ресурстық әлеуетін зерттеу үшін ГИС-технологияларды қолдана отырып топографиялық-геодезиялық материалдарды бейімдеу.
- жер беті, оның жер қойнауы, ғарыш кеңістігінің объектілері мен денелері туралы өлшеуіш кеңістіктік ақпаратпен жұмыс істеудің зерттеу процесін ұйымдастыру және алынған білімді кешенді талдау кезінде қолдану;
- отандық геодезиялық ғылым мен өндірісті дамыту үшін навигациялық жүйелерді пайдалана отырып тақырыптық карталарды жобалаудың жаһандық ерекшеліктерін талдау және жүйелеу.
- геодезиялық жобалау үшін жер беті, оның жер қойнауы, ғарыш кеңістігінің объектілері мен денелері туралы өлшеуіш кеңістіктік ақпаратты талдау;
- аймақтық басқару және шаруашылық проблемаларын іске асыру мақсаттары үшін геодезиялық әдістермен ғылыми және қолданбалы өндірістік міндеттерді шешу;
- ұлттық геодезиялық жобалар мен бағдарламалардың рөлі мен маңызын арттыру үшін ғылыми зерттеулер мен геоақпараттық жүйелердің жаһандануына байланысты отандық Геодезияның дамуын түсіндіру.
- геодезиялық жұмыстарды орындау кезінде ғылыми-зерттеу, жобалау қызметін талдау және жүргізу;
- жоғары білікті геодезист мамандардың кәсібилігін арттыру үшін геодезиялық үлгілеудің кез келген проблемалары мен бағыттары бойынша ақпараттық көздердің жалпы базасын құрылымдау және құру;
- ғылыми-зерттеу геодезиялық ақпаратты ғылыми және өндірістік процестерде пайдалану үшін талдау жасау.
-әдістемелер негізділігін бағалау және күрделі геодезиялық міндеттерді шешу үшін қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз етуді бейімдеу;
- экологиялық бағдарламалардың тиімділігін арттыру үшін топографиялық-геодезиялық, картографиялық материалдар, қашықтықтан зондтау және ГАЖ-технологиялар негізінде қоршаған ортаны бақылау үшін мониторинг бағдарламасын әзірлеу;
- ғылыми зерттеулер мен өндірісте жүйелік тәсілді күшейту үшін қашықтықтан зондтау деректерін жинау мен өңдеудің автоматтандырылған жүйелерінің қазіргі заманғы деңгейін көрсететін тұтас білімді кешендеу.
- нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес геодезия саласындағы техникалық тапсырма негізінде пәнаралық білімді ықпалдастыру және жобалар жасау;
- картографиялық-геодезиялық өндірістің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін геодезиялық нәтижелер мен көрсеткіштер жүйесін дәлелдеу, талдау стратегиясын таныстыру;
- заманауи геодезиядағы ЖҚЗ рөлін арттыру үшін жобалық инновациялық топографиялық-геодезиялық картографиялау міндеттерін зерттеу және шешу саласында жүйелі түсінігін көрсету;
- топографиялық-геодезиялық, картографиялық материалдар, қашықтықтан зондтау және ГИС-технологиялар негізінде қоршаған ортаны бақылау үшін геодезиялық мониторингтің кешенді бағдарламасын жүзеге асыру.
- геодезияның ғылыми және қолданбалы мәселелерін шешу үшін, оның ішінде әлеуметтік және қоғамдық салалардың жаңа салаларында ақпараттық технологиялардың білімдері мен әдістерін жүйелендіру;
- жергілікті, өңірлік және ұлттық деңгейлерде ресурстарды үнемдеудің экологиялық-экономикалық проблемаларын шешу үшін бағдарламаларды әзірлеу және іске асыру жөніндегі геодезиялық жобаларға басшылық жасау;
- тарихи өзгермелі әлеуметтік-мәдени контексте геодезиялық туындылар жасау үшін ғылыми зерттеулердің кешенді бағдарламасын әзірлеу.
- далалық және камералдық жағдайларда инженерлік-геодезиялық жұмыстарды дайындау, ұйымдастыру және басқару;
- кәсіби қызметтің ғылыми-зерттеу және ғылыми-өндірістік бейінінің тиімділігін арттыру үшін геодезиялық зерттеулердің жаңа әдістері мен бағыттарын зерттеу және әзірлеу;
- ғылыми зерттеулер мен геоақпараттық жүйелерді жаһандандыру аясында отандық Геодезияның дамуын оның дамуының өнімді бағыттарын әзірлеу үшін бағалау;
- геодезиялық ақпарат негізінде жоғары мектепте бейінді қызметтің ғылыми және оқу жоспарларын әзірлеу үшін отандық және әлемдік геодезия теориясы мен әдіснамасының жағдайы мен дамуы мәселелері бойынша ғылыми шолулар жасау.
- қоршаған ортаны бақылау үшін топографиялық-геодезиялық, гравиметриялық және картографиялық материалдар, қашықтықтан зондтау деректері және ГАЖ-технологиялар негізінде қоршаған орта мониторингі бағдарламасын әзірлеу және оған баға беру;
- жоғары дәлдікті геодезиялық желілерді құру үшін кеңістіктік геодезия міндеттерін спутниктік әдістермен шешу;
- әртүрлі ғылыми және өндірістік ұйымдармен пәнаралық байланыстарды тереңдету үшін салааралық салаларда зерттеудің қазіргі заманғы геодезиялық әдістерін енгізу және пайдалану бойынша жаңа идеялар мен бағыттарды;
- геодезия ғылыми өндірістің салааралық саласына интеграциялау үшін жаңа және бейтаныс контекстерде ғылыми проблеманың әдіснамалық және технологиялық шешімдерін табу;
- ғылыми және қолданбалы зерттеулер нәтижелерінің деңгейін арттыру үшін қолданылатын кеңістіктік визуализация әдістемелік аппаратына объективті баға беру
- стандартты жердің моделін және орташаланған, тегістелген ауытқулар алаңын алуға мүмкіндік беретін ауырлық күшінің аномалияларынан Жердің жасанды серіктерінің орбиталарын бақылау үшін әдістерді қолдану;
- елді мекендер мен өнеркәсіптік объектілердің аумағында қоюландырудың геодезиялық желілерін құру;
- геодезиялық ғылым мен өндірістің баламалылығы мен тиімділігін арттыру үшін ғылыми-өндірістік проблемаларды шешудің талдамалық тәсілдерін анықтау;
- ғылыми интеграцияны тереңдету үшін геодезиялық салаларды зерттеу міндеттерін, проблемалары мен әдістерін жүйелі түсінуді көрсету.
- талдау стратегиясын әзірлеу, бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз етуге бағытталған Ұйымның стратегиясын әзірлеу және жүзеге асыру көрсеткіштерінің жүйесін дәйектеу;
- кәсіпорындарда ресурс үнемдеу бағдарламаларын әзірлеуге және іске асыруға қатысуға дайын болу;
- өз қабілеттерін қолданудың неғұрлым тиімді салаларын анықтау, әріптестермен, ғылыми қоғамдастықпен және жалпы қоғаммен өзара іс-қимыл жасау қабілеті болу;
- ғылыми және кәсіби саладағы технологиялық, қоғамдық және мәдени прогрестің дамуына ықпал ету.

Бағдарлама паспорты

Мамандығы
Геодезия
Мамандық шифры
8D07301
Факультеті
География және табиғатты пайдалану

пәндер

Академиялық жазу
  • Кредит саны - 2
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - геодезия және сабақтас ғылымдар саласындағы тиісті сөздік қорын қолдана отырып, ғылыми ойларды жазбаша түрде жеткізе білу. Пәнді оқып-үйрену кезінде геодезия саласындағы ғылыми жарияланымдарға сыни талдаудың негіздері және қазіргі геодезияның қабылданған нормалары мен ережелеріне сәйкес өз зерттеулерінің нәтижелерін жазбаша түрде ұсыну қарастырылған, зерттеушіге ғылыми мәтіндерді оқуға, түсінуге және жазуға мүмкіндік береді.

Геодезиядағы есеп алу жүйесінің теориясы
  • Кредит саны - 5
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты: Курсты оқу барысында докторант геодезиядығы есеп алу жүйесін жобалау, іс жүзіндегі және теориялық негіздерін оқып, білу төмендегідей білімдерді меңгереді: -аспан кеңістігіндегі, жер бетіндегі және қойнауындағы байлықтарды зерттеу барысында ақпараттық бағдарламаларды қолдана отырып геодезиялық өлшеу жұмыстарын дамыту; - геодезия саласында нормативті-техникалық құжаттарға сәйкес техникалық тапсырмаларды шешіп жобаларды құрастыру; - инженерлік-геодезиялық ізденіс жұмыстарындағы және зертханалық жағдайда ұйымдастыру және басқару; -топографиялық-геодезиялық, гравиметриялық, картографиялық, әдістерін қолдана отырып, қоршаған ортаға мониторинг жүргізуде бағдарламаларды құрастыру; - жер бетінінің физикалық бетінің, ғимараттардың және инженерлік имараттардың үшөлшемді моделін құру; - геодезия мамандығы бойынша мамандықтың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге бағытын көрсету. Пән Ғарыш геодезиясында геометриялық тапсырмаларды шешуде теориялық курсын оқытады. Пән динамикалық тапсырмаларды шешуде және жерсеріктің орбитада қозғалу заңдылықтарын шешу жүйесіне негізделеді. Жердің гравитациялық өрісінің өлшемдерін анықтауда көптеген қиындықтар туу мүмкін сол себепті әртүрлі факторлардың әсер етуін Жерсерітері арқылы анықтап білу. Негізгі ғылыми тапсырмасы Заманауи геодезия және астрометрия.

Геокеңістіктік мәліметтерді интеллектуалды талдау және краудсорсинг
  • Кредит саны - 5
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - үлкен геокеңістіктік мәліметтер феноменін, геокеңістіктік деректер модельдерін және осы мәліметтерді іздеу және талдау технологияларын түсінуді қалыптастыру. Пәнді оқу барысында траекторияларды іздеу, коллокация, геостатистика және мәтіндер мен бейнелерді, краудсорсинг деректерінің қол жетімділігін арттыру интеллектуалды талдау негіздері. Facebook, Instagram,LinkedIn-үлкен геокеңістіктік деректер мен әлеуметтік желілерді интеллектуалды талдаудың ашық жүйелерін пайдалану практикумы қарастырылатын болады.

Геокеңістіктік технологиялар, берілгендер және жүйелер
  • Кредит саны - 5
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - үлкен геокеңістіктік мәліметтер феноменін, геокеңістіктік деректер модельдерін және осы мәліметтерді іздеу және талдау технологияларын түсінуді қалыптастыру. Пәнді оқу барысында траекторияларды іздеу, коллокация, геостатистика және мәтіндер мен бейнелерді, краудсорсинг деректерінің қол жетімділігін арттыру интеллектуалды талдау негіздері. Facebook, Instagram,LinkedIn-үлкен геокеңістіктік деректер мен әлеуметтік желілерді интеллектуалды талдаудың ашық жүйелерін пайдалану практикумы қарастырылатын болады.

Ғылыми зерттеудің әдістері
  • Кредит саны - 3
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - геодезия саласындағы ғылыми зерттеулердің әдістеріне сәйкес теориялық және қолданбалы білімдердің қабілеттерін қалыптастыру. Пәнді оқу барысында ғылыми қызмет мәселелері және геодезиялық зерттеу нәтижелерін әлемдік ғылыми білімнің өрісіне біріктіру жолдары қарастырылады, кәсіби және басқарушылық жұмыс жасауда болашақ ғалымның геодезия саласындағы шешімдерді тұжырымдамалық көзқарасын қалыптастырады

Докторлық диссертацияны жазу және қорғау
  • Кредит саны - 12
  • Бақылау түрі - Докторлық диссертация
  • Сипаттамасы - Докторлық диссертацияны жазу және қорғаудың мақсаты: докторлық диссертацияны қорғау үшін ғылыми-зерттеу жұмыстарының мазмұнын жариялау қабілетін қалыптастыру болып табылады. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. теориялық немесе қолданбалы міндеттерді шешуге мүмкіндік беретін жаңа ғылыми негізделген теориялық және эксперименттік нәтижелердің мазмұнын негіздеу немесе нақты ғылыми бағыттарды дамытудағы басты жетістік; 2. қызметтің кəсіби саласының ерекшелігіне қарай берілген тапсырмалардың шешімдерінің толықтығын бағалауды түсіндіру; 3. олар зерттеулер мен практикалық мәселелерді шешудің балама шешімдерін талдай алады және осы нұсқаларды іске асыру перспективаларын бағалайды; 4. ғылыми мәтіндерді жазу дағдыларын қолдануға және оларды ғылыми басылымдар мен презентациялар түрінде көрсету. 5. ғылыми іздестіруді жоспарлау және құрылымдау, ғылыми-зерттеу проблемасын анық көрсету, оны зерттеудің жоспары / бағдарламасы мен әдістерін әзірлеу, мемлекеттік білім беру мекемесінің талаптарына сәйкес ғылыми дәреже бойынша диссертация түрінде ғылыми-біліктілік жұмысын ресімдеу «8D07502 -Стандарттау және сертификаттау (салалар бойынша)» білім беру бағдарламасы бойынша философия докторы (PhD). Докторлық диссертацияны жазу және қорғауды оқу нәтижесінде докторанттар төмендегі мәселелерді қарастырады: Қорғауға ұсынылатын диссертацияларды рәсімдеу үшін құжаттарды ресімдеу. Диссертацияның ақпараттық картасы және тіркеу-тіркеу карточкасы (Visio 2003 форматында). Диссертациялық жұмыстың алдын-ала қорғалған мекемесінің мәжілісінің хаттамасынан үзінді. Жоғары аттестаттау комиссиясына хат жазыңыз. Авторефератты жариялау мүмкіндігі туралы сараптамалық қорытынды. Диссертацияны жариялау мүмкіндігі туралы сараптамалық қорытынды. Есеп комиссиясының отырысының хаттамасы. Дауыс беру бюллетені. Диссертациялық кеңес отырысының стенограммасы. Ғылыми мақалалар тізімі. Ресми қарсыластың жауабы. Жетекші ұйымға шолу. Ғылыми кеңесшіні еске алу.

Төтенше жағдайларға ден қою кезінде геокеңістіктік 3D визуализация
  • Кредит саны - 5
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - геокеңістіктік мәліметтерді үшөлшемді динамикалық визуализациялау әдістері мен технологияларын қолдану қабілетін қалыптастыру. Жер үсті ғарыш және әуе (ұшқышсыз) сенсорларының деректерін көзбен шолып біріктіру принциптерін түсіну. Пәнді оқу барысында табиғи және техногендік төтенше жағдайлардың уақтылы алдын-алу мәселелерін шешу үшін мультимедиялық геокеңістік жүйелерінің қалыптасу негіздері қарастырылады.

2021-2024 жылдардағы мәліметтер көрсетілген

пәндер

Аймақтық инфрақұрылымды қашықтықтан зерделеу әдістерімен мониторинг жүргізу
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - заманауи әдістерді, жерді қашықтықтан зерделеу интерпретациясы мен өңдеуін, аймақтық инфрақұрылымды қашықтықтан зерделеу әдістерімен мониторинг жүргізуді меңгеруге және табиғатты тиімді пайдалану қабілетін қалыптастыру. Пәнді оқу барысында жерді қашықтықтан зерделеу мәліметтерін алатын негізгі көздерді, оларды өңдеудің принциптері мен әдістерін тематикалық карталар негізінде алу, сондай-ақ жердегі экожүйелердің жағдайын сандық және сапалық бағалау қарастырылатын болады.

Геодезиядағы есеп алу жүйесінің теориясы
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты: Курсты оқу барысында докторант геодезиядығы есеп алу жүйесін жобалау, іс жүзіндегі және теориялық негіздерін оқып, білу төмендегідей білімдерді меңгереді: -аспан кеңістігіндегі, жер бетіндегі және қойнауындағы байлықтарды зерттеу барысында ақпараттық бағдарламаларды қолдана отырып геодезиялық өлшеу жұмыстарын дамыту; - геодезия саласында нормативті-техникалық құжаттарға сәйкес техникалық тапсырмаларды шешіп жобаларды құрастыру; - инженерлік-геодезиялық ізденіс жұмыстарындағы және зертханалық жағдайда ұйымдастыру және басқару; -топографиялық-геодезиялық, гравиметриялық, картографиялық, әдістерін қолдана отырып, қоршаған ортаға мониторинг жүргізуде бағдарламаларды құрастыру; - жер бетінінің физикалық бетінің, ғимараттардың және инженерлік имараттардың үшөлшемді моделін құру; - геодезия мамандығы бойынша мамандықтың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге бағытын көрсету. Пән Ғарыш геодезиясында геометриялық тапсырмаларды шешуде теориялық курсын оқытады. Пән динамикалық тапсырмаларды шешуде және жерсеріктің орбитада қозғалу заңдылықтарын шешу жүйесіне негізделеді. Жердің гравитациялық өрісінің өлшемдерін анықтауда көптеген қиындықтар туу мүмкін сол себепті әртүрлі факторлардың әсер етуін Жерсерітері арқылы анықтап білу. Негізгі ғылыми тапсырмасы Заманауи геодезия және астрометрия.

Геодезиядағы уақытша-координаттық қамтамасыздандыру
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - геодезиялық координаттардың жоспарланған жоғары биіктіктегі орналасуын зерттеу нәтижелерін алу және олардың жай-күйінің бақылау режимін қамтамасыз ету үшін іргелі координаталық қолдаудың негізгі міндеттерін меңгеру қабілетін қалыптастыру. Пәнді оқу барысында геодезиядағы уақытша-координаттық қамтамасыздандыру жаһандық навигациялық жерсеріктік жүйесін пайдалану геодезиялық тұрғыдан мониторинг режимін қамтамасыз етеді.

Геокеңістіктік мәліметтерді интеллектуалды талдау және краудсорсинг
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - үлкен геокеңістіктік мәліметтер феноменін, геокеңістіктік деректер модельдерін және осы мәліметтерді іздеу және талдау технологияларын түсінуді қалыптастыру. Пәнді оқу барысында траекторияларды іздеу, коллокация, геостатистика және мәтіндер мен бейнелерді, краудсорсинг деректерінің қол жетімділігін арттыру интеллектуалды талдау негіздері. Facebook, Instagram,LinkedIn-үлкен геокеңістіктік деректер мен әлеуметтік желілерді интеллектуалды талдаудың ашық жүйелерін пайдалану практикумы қарастырылатын болады.

Жердің гравитациялық өрісін зерттеудің Жерсеріктік әдістері
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - стандартты жердің моделін және Орташаланған, тегістелген аномалия өрісін алуға мүмкіндік беретін ауырлық күші кезінде Жердің жасанды спутниктерінің орбиталарын бақылау үшін әдістерді қолдану қабілетін қалыптастыру. Пәнді оқу барысында жердің гравитациялық өрісінің параметрлерін анықтау негіздері және жер қыртысының деформация параметрлеріне гравитациялық өрістің вариацияларының әсерін бағалау мәселелері қарастырылады.

Төтенше жағдайларға ден қою кезінде геокеңістіктік 3D визуализация
  • Бақылау түрі - [АБ1+MT+АБ2+Емтих] (100)
  • Сипаттамасы - Пәннің мақсаты - геокеңістіктік мәліметтерді үшөлшемді динамикалық визуализациялау әдістері мен технологияларын қолдану қабілетін қалыптастыру. Жер үсті ғарыш және әуе (ұшқышсыз) сенсорларының деректерін көзбен шолып біріктіру принциптерін түсіну. Пәнді оқу барысында табиғи және техногендік төтенше жағдайлардың уақтылы алдын-алу мәселелерін шешу үшін мультимедиялық геокеңістік жүйелерінің қалыптасу негіздері қарастырылады.

2021-2024 жылдардағы мәліметтер көрсетілген

ТӘЖІРИБЕЛЕР

Зерттеу
  • Бақылау түрі - Защита практики
  • Сипаттамасы - Тәжірибе мақсаты: өзекті ғылыми мәселені зерттеуде тәжірибе жинақтау, оқу процесінде алған кәсіби білімдерін кеңейту және өз бетімен ғылыми жұмысты жүргізудің практикалық дағдыларын дамыту. Практика экономикалық білімдерді зерттеу, талдау және қолдану дағдыларын дамытуға бағытталған.

Педагогикалық
  • Бақылау түрі - Защита практики
  • Сипаттамасы - Дәрістерді, семинарларды өткізудің практикалық және оқу-әдістемелік дағдыларын қалыптастыру, ғылыми және теориялық білімдерді, шығармашылық қызметтегі практикалық дағдыларды мамандықтардың пәндерінен сабақ өткізу жағдайында пайдалану; өз заманауи кәсіби техникалары қолдану, оқыту әдісі практикада соңғы теориялық, әдістемелік жетістіктерді қолдануға, оқу-әдістемелік құжаттарды жасауға мүмкіндік береді.

2021-2024 жылдардағы мәліметтер көрсетілген